BÖLÜM 5 - GENEL BİLGİLER

Araçların Işıkları

Araçlar geceleri veya sis, kar, şiddetli yağmur ve yeterli derecede aydınlatılmamış tünel gibi görüşün yetersiz olduğu yer, zaman ve hallerde ışıklarını yakmak zorundadırlar. Uzağı Gösteren Işıklar:

1- Yerleşim birimleri dışındaki karayollarında geceleri seyrederken,
2- Yeterince aydınlatılmamış tünellere girerken,
3- Benzeri yer ve hallerde, Sürücüler, geceleri, yakın ilerisi görülmeyen kavşak, dönemeç ve tepe üstlerine yaklaşırken, yakın ve uzağı gösteren ışıkları ardarda ve sıra ile yakarak gelişlerini haber vermek zorundadırlar.

Yakını Gösteren Işıklar:

1- Karşılaşmalarda,
2- Aydınlatmanın yeterli olduğu yerlerde,
3- Öndeki aracı takip ederken,
4- Gece bir aracı geçerken yan yana gelinceye kadar,
5- Gündüz görüşü azaltan sisli, yağışlı ve benzeri havalarda, kullanılır. Kuyruk ışıklarının uzağı veya yakını gösteren ışıklar veya sis ışıkları ile birlikte kullanılması zorunludur. Kısa farlar 25 m., uzun farlar 100 m. aydınlatacak şekilde ayarlı olacaktır.

Işıkların Kullanılmasında Yasaklar:

1- Sis ışıklarının; sisli, karlı ve sağanak yağmurlu havalar dışında ve diğer farlarla birlikte yakılması,
2- Dönüş ışıklarının "geç" anlamında kullanılması,
3- Karşılaşmalarda ışıkların söndürülmesi,
4- Öndeki aracı geçişlerde uyarı için çok kısa süre dışında uzağı gösteren ışıkların yakılması,
5- Yönetmelikte belirlenen esaslara aykırı nitelikte ışık takılması ve kullanılması,
6- Sadece park lambaları veya sis ışıkları ile seyredilmesi,
Yasaktır.

Reflektör: Araçların arkasında en az 20 cm2 büyüklüğünde, römork ve yarı römorklarda bir kenarı 15 cm eşkenar üçgen şeklinde ve içi dolu olacaktır.

Arızalı Araçların İşaretlenmesi

Bozulan araçların durumuna göre:

1- Araçların park ışıkları yakılmadığı, yakıla-madığı veya yakılması halinde bile, diğer araç sürücüleri tarafından 150 m. mesafeden açıkça görülmediği takdirde, bozulan aracın ön ve arkasına uygun yerlere, diğer araç sürücülerinin 150 m. mesafeden açıkça görebilecekleri şekilde birer kırmızı reflektör veya kırmızı ışıklı cihaz konulması,
2- Dönemeç veya töpe üstü gibi yerlerde, kırmızı renkteki yansıtıcının veya kırmızı ışıklı cihazın, araçtan en az 30 m. uzaklığa, diğer araç sürücülerinin en az 150 m. mesafeden görebilecekleri yer ve şekilde yerleştirilmesi, 3- Otobüs, kamyon ve çekicilerin arızalanması halinde, normal hava şartlarında en az 150 m.den net olarak görülebilecek şekilde 150x25 cm. ebadında engel işaretinin konulması, mecburidir. Bozulan araç tehlikeli madde taşıyor ise, her durumda kırmızı ışıklı cihaz kullanılacak ve devamlı şekilde başında beklemek suretiyle gözetim altında tutulacaktır. Gerekli tedbirler alınıncaya kadar araçta acil uyarı (dörtlü ikaz) lambaları varsa bunlar yakılır.

Çekilmesi Çekilen aracın:

1 - Ağırlığı, çeken aracın taşıma sınırından fazla olmayacaktır.
2- Sürücüsünün yönetiminde olacaktır.
3- Işık donanımı bozuk ise, arkasına gündüz 20x20 cm ebadında kırmızı bez, gece kırmızı ışık veya reflektör konur.

Çeken ve Çekilen Araçlarla İlgili Şartlar:

1- Her iki araç boş olacak, yolcu taşınmayacak,
2- İki aracın bağlantısı çelik çubuk, çelik halat veya zincirle yapılacak,
3- İki araç arasındaki mesafe 5 m.yi geçmeyecek. Bu açıklık 2,5 m.yi geçtiği takdirde, bağlantının orta kısmına gündüz kırmızı yansıtıcı veya bez, gece kırmızı ışık veya yansıtıcı konacaktır.
4- Çekilen aracın freni bozuk ise, çeken araç ile arasındaki açıklık 1 m.den fazla olmayacak, bağlantı, iki aracın birbirlerine yaklaşmalarını önleyecek şekilde (çeki demiri) yapılmış olacak.
5- Çeken araç, freni bozuk aracı çekerken 15 km/s. hızdan, diğer hallerde 20 km/s. hızdan fazla hızla sürülmeyecektir.
6- Kendi kendine hareket gücü olmayan römork ve benzeri arızalı araçlar ile başka bir araçla çe¬kilemeyecek durumda olan arızalı araçlar, yalnız kurtarıcı araçlarla çekilecektir.

Tedbirsiz ve Saygısız Araç Sürme

Araç sürücülerinin:

1- Su, çamur ve benzerlerini sıçratarak, atarak, dökerek,
2- Korkutarak veya şaşırtarak,
3- Sigara külü ve izmaritlerini veya başka şeyleri yola atıp dökerek,
4- Özel amaçlarla keyfi veya kasıtlı davranışlarda bulunmak suretiyle yaya ve taşıt trafiğinin seyir emniyetini ihlal ederek veya tehlikeye düşürerek,
5- Seyir halinde sürücülerin cep ve araç telefonu ile benzeri haberleşme cihazlarını kullanması,

Tedbirsiz ve saygısız davranışlarda bulunarak araç sürmeleri yasaktır. Taşıtlara monte edilecek özel setlerle cep veya araç telefonları ele alınmadan kullanım imkanı sağlandığında, sürücü zorunlu hallerde telefon konuşması yapabilecektir.

Ses, Müzik, Görüntü ve, Haberleşme Cihazları

Uyarı işareti olarak kullanılan ses cihazlarının:

1- Yakın ilerisi görülmeyen kavşak, dönemeç ve tepe üstü gibi yerlere yaklaşırken gelişini haber verme, yol ve trafik durumunun gereğine göre, karayolunu kullananları uyarma ve geç¬me halleri dışında kullanılması,
2- Kamunun rahat ve huzurunu bozacak şekil¬de gereksiz veya gereğinden uzun ve ayarsız olarak seslendirilmesi,
3- Geçiş üstünlüğüne sahip araçlarda bulundu-rulması gerekenlerin diğer araçlara takılarak kullanılması, yasaktır.

Görüntü cihazlarının, kamu hizmeti yolcu taşı¬macılığı yapan araçlara takılması ve kullanıl¬ması yasaktır.

Pikap, teyp ve benzeri cihazlar:

1- Dolmuş otomobilleriyle kamu hizmeti taşı¬ması yapan minibüslerde bulunmayacaktır.
2- Otobüslerde, sürücünün kullanamayacağı bir uzaklıkta bulunabilecektir.

Hoparlörler:

1- Trafik Tescil kuruluşlarından izin alındıktan sonra takılabilecektir.

Yavaş Sürme ve Yavaşlama Yasağı

1- Diğer araçların ilerleyişine engel olacak şekilde yavaş sürmeleri,
2- Belirlenen hız sınırlarının çok altında ve trafiğin akışına engel olacak şekilde sürmeleri,
3- Başkalarını rahatsız edecek veya tehlikeye sokacak şekilde gereksiz ve ani yavaşlamaları, yasaktır.

Okul Taşıtları

1- Okul taşıtı sürücüleri öğrenci indirme-bindirme yaptıkları sırada aracın arkasındaki "DUR" işaretinin ışığını yakmak; diğer araç sürücülerinin de bu ışık yandığı sürece durması,
2- Okul taşıtlarında araç içi düzenini sağlama, araç iniş ve binişlerde öğrencilere yardımcı olmak üzere rehber öğretmen veya kişi bulundurulması, zorunludur.
Okul taşıtlarında öğrencilerin kolayca yetişebileceği camlar ve pencereler sabit olacaktır.

Yaya, Okul, Demiryolu Geçitlerinden Geçme

Yaya ve Okul Geçitlerine Yaklaşan Sürücüler:

1- Hızlarını azaltmaları,
2- Geçitten geçen yaya veya geçmek üzere bulunan yayalara ilk geçiş hakkını vermeleri,
3- Varsa okul geçit görevlisinin işaretine uymaları, zorunludur.

Demiryolu Geçitlerinde Sürücülerin:

1- Geçidin durumuna uygun hızla geçmeleri,
2- Işıklı veya sesli talimatın vereceği "DUR" işaretine uymaları,
3- Taşıt yolu üzerine indirilmiş veya indirilmekte olan bariyer varken geçide girmemeleri,

Sürücülerin kontrolsüz demiryolu geçitlerinde:

1- Geçmeden önce geçide makul bir mesafede durmaları,
2- Herhangi bir demiryolu aracının yaklaşmadığından emin olduktan sonra geçmeleri, mecburidir.

Yükleme Kuralları

Araçlara, taşıma sınırı üstünde yolcu ve yük alınması, taşıma sınırı aşılsın veya aşılmasın, dingil ağırlıklarını aşacak şekilde yük yüklenmesi yasaktır. Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan özel yüklerin karayolu ile taşınması için Ulaştırma Bakanlığı'ndan özel izin almak zorunludur. Araçların ağırlık ve boyut kontrollerini yapmak veya yaptırmak ve denetlemek görevi Ulaştırma Bâkanlığı'na aittir.
Radyoaktif maddelerin yüklenmesi, boşaltılması ve taşınabilmesi için Atom Enerjisi Komisyo-nu'ndan izin alınması zorunludur. Karayollarında ticari amaçla yolcu ve yük taşıyabilmek için, sürücülerin ticari taşıt kullanma belgesi sahibi olmaları gerekmektedir.

Yükleme sırasında dikkat edilecek hususlar:

1- Yükün, karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, sızacak, akacak, kayacak, gürültü çıkaracak şekilde yüklenmesi,
2- Dengeyi bozacak, yoldaki bir şeye takılacak ve sivri çıkıntılar oluşturacak şekilde yüklenmesi,
3- Görüşe engel olacak, aracın sürme güvenliğini bozacak ve tescil plakalarını, ayrım işaretlerini, fren ve dönüş ışıklarıyla yansıtıcıları örtecek şekilde yüklenmesi,
4- Aracın boyunu önden 1 m.den, arkadan 2 m.den fazla aşacak şekilde yüklenmesi,
5- Kasanın sağ ve sol yanlarından taşacak şekilde yüklenmesi,
6-'Çamurluk, basamak, kasa kenarı, sürücü mahallinin veya araç üstü, bagaj merdiveni gibi dış kısımlarda ve yük üzerinde yolcu taşınması, yanaktır.

Yük taşımak için yapılmış araçlarda, gerekli hallerde:

1- Uygun oturma yerlerinin yapılmış, kasa kenarlarının kapalı ve üzerinin örtülü olması şar-tıyla, taşıma sınırının her tonu için 2 yolcu taşınabilir.
2- Kısa mesafelerde işçi taşınmasında kullanılacaklar için, kasa kapaklarının kapalı ve karoser zeminden itibaren en az 120 cm yüksekliğinde elle tutulacak sağiam bir korkuluğun bulunması şartı ile taşıma sınırının her tonu için ayakta 2 yolcu (işçi) taşınabilir.
3- Tarım ürünlerinin toplanması, yüklenmesi veya boşaltılması amacıyla lastik tekerlekli traktörlerin römork veya yarı römorklarında oturmaları şartıyla, taşıma sınırının her tonu için en çok 3 kişi taşınabilir.
4- Yükle yolcu birarada taşınırken yükler sağiam olarak yerleştirilmiş ve bağlanmış olmalı, kasanın yan ve arka kapakları kapalı olmalı, yolcular kasa içinde ayrı bir yere oturtulmalıdır.

Tehlikeli Maddelerin Taşınması

Fiziksel ve kimyasal yapı ve nitelikleri bakımından patlayıcı, parlayıcı, yanıcı, yakıcı, kendi kendine tutuşucu veya kolayca ateş alıcı, zehirli veya radyoaktif maddeler ile bunların benzerleri Tehlikeli Madde sayılır.

1- Tehlikeli maddelerin yüklenmesi ve boşaltılması sırasında bulundukları yere 30 m. mesafe içinde, sigara ve benzerleri içilmeyecek, kibrit, çakmak, aydınlatma cihazı ve benzerleri gibi alev ve kıvılcım çıkaran şeyler kullanılmayacak.
2- Tehlikeli madde taşıyan araçların içine 6-vol-tu geçmeyen pilli fener dışındaki aydınlatma cihazlarıyla girilmeyecektir.
3- Bu araçlarda iki adet 6 kg. kapasiteli yangın söndürme cihazı bulundurulacaktır. Bunlardan biri iyice görülebilen ve erişilmesi kolay olan bir yerde, diğeri de sürücünün hemen yanında bulundurulmalıdır.
4- Araca başka yük alınmayacak, mal sahibi veya hizmetliden başka yolcu bindirilmeyecektir.
5- Park etme ve duraklama halinde araç, bir görevlinin gözetiminde olacaktır.
6- Bu araçları sürenler, yerleşim yerleri dışındaki karayolunda, diğer araçları en az 50 m. mesafeden takip edeceklerdir.
7- Duraklama hallerinde diğer araçlarla aralarında 20 m. mesafe bulunduracaklardır.

Sürücü ve Yolcuların Koruyucu Tertibat Kullanmaları

1- Otomobil ve tescilde otomobil gibi işlem gören arazi taşıtlarında ve minibüslerde emniyet kemeri bulundurulması ve kullanılması zorunludur. Söz konusu bu araçların ön koltuklarında 10 yaşından küçük çocukların taşınması yasaktır.
2- Motosiklet ve motorlu bisiklet sürücülerinin koruma başlığı ve koruma gözlüğü, yolcularının ise koruma başlığı kullanmaları zorunludur.

Bisiklet, Motorlu Bisiklet ve Motosiklet Sürücüleri İle İlgili Kurallar

1- Bu araçların yaya yollarında sürülmesi yasaktır. Ayrı bir bisiklet yolu olduğu halde, bisiklet ve motorlu bisikletlerin taşıt yollarında sürülmesi yasaktır.
2- İkiden fazlasının taşıt yolunun bir şeridinde yanyana sürülmesi yasaktır.
3- Sürücü arkasında yeterli bir oturma yeri olmadıkça başka kişilerin taşınması yasaktır.
4- Bir kişiden fazlasının taşınması yasaktır.
5- Bu araçların sürülmesi sırasında elde bagaj, paket ve benzerlerinin taşınması yasaktır.
6- Bisiklet sürenlerin en az bir elleri, motorlu bisiklet sürenlerin manevra için işaret vermeleri halleri dışında iki elleri ve motosiklet sürenlerin devamlı iki elleriyle taşıtlarını sürmeleri zorunludur.

Yayalarla İlgili Kurallar

1- Yayalar yaya yolu, banket veya alan varsa, buralardan yürümek zorundadırlar.
2- Her iki tarafında banket bulunan veya bulunmayan ve kullanılır durumda olan veya olmayan yollarda, yayalar kendi gidiş yönlerine gö-re sol banketten veya sol kenardan yürümek zorundadırlar.
3- Taşıt yolunun karşı tarafına geçmek isteyen yayalar, yaya ve okul geçitlerinden veya kavşaklardan geçmek zorundadırlar. 100 m. yakınında bu gibi yerler yoksa, gelen taşıtların uzaklık ve hızını kontrol ederek en kısa doğrultuda karşıya geçebilirler.
4- Beyaz baston taşıyan, kolunda üç siyah yu-varlaklı sarı bant bulunan bir yayanın veya bir köpek yardımıyla yürüyen özürlü kişilerin taşıt yolu üzerinde bulunmaları halinde bütün sürücülerin yavaşlamaları, gerektiğinde durarak yardımcı olmaları zorunludur.
5- Yaya ve okul geçitlerinden geçerken geçidin sağ bölümünden yürümek zorundadırlar.
6- Yayalar, karşıya geçişlerini yapmak üzere taşıtyoluna girmeden önce, önce sol taraflarını sonra sağ taraflarını kontrol etmelidirler.
7- Yaya yolu bulunmayan karayollarında yürümek zorunda kalan yayalar gece ve gündüz görüşün az olduğu hallerde sürücüleri uyarıcı açık renk elbise giymek, üstünde veya elindeki eşyada yansıtıcı bulundurmak veya ışık taşımak zorundadır.

Araçların Tescili

Tescile yetkili kuruluşlar:

Askeri araçlar, iş makineleri ve raylı sistemle çalışanlar dışındaki bütün motorlu araçlar tescile tabi motorlu araçlara takılarak kullanılacak yapıda ve yüklü ağırlığı 750 kg'ın üstünde olan römork ve yarı römorkların tescilleri trafik tescil kuruluşlarınca, Askeri araçlar Türk Silahlı Kuvvetlerince, Raylı sistemle çalışan araçların tescilleri, kullanıldığı yerlere göre ait olduğu kuruluşlarca, Kamu kuruluşlarına ait olan iş makineleri ilgili kuruluşlarca, Tarım kesiminde kullanılan özel veya tüzel kişilere ait iş makineleri ziraat odalarınca, tarım kesiminde kullanılanlar dışında kalan ve sanayi, bayındırlık ve diğer kesimlerde kullanılanların tescilleri üyesi oldukları ticaret, sanayi veya ticaret ve sanayi odalarınca, Motorsuz taşıtlardan gerekli görülenlerin (il trafik komisyonu kararıyla) tescilleri belediyelerce, Yapılır.

Araç sahipleri:

1- İlk tescil için satın alma veya gümrükten çekme tarihinden itibaren üç ay içinde,
2- Daha önce tescil edilmiş aracı, satın veya devir aldıklarında ise, 1 ay içinde,
ilgili tescil kuruluşlarında kendi adlarına tescil yaptırmak zorundadır.

Araç üzerinde yapılan değişikliğin, renk ve adres değişikliklerinin 30 gün içinde ilgili tescil kuruluşlarına bildirilmesi zorunludur. Sürücülerin tescil plakaları bakımından dikkat etmeleri gereken husus: ışıkların yakılmasıyla birlikte, arka plakanın 20 m. mesafeden okunacak şekilde aydınlatılmış olmasıdır.

Araç Üzerinde Bulundurulması Gerekli Belge ve Plakalar:

1- Tescil belgesi (Sahiplik Belgesi)
2- Trafik belgesi
3- Mali sorumluluk sigortası
4- Tescil plakası

Geçici olarak tescil edilen araçlar üzerinde bulundurulması zorunlu belge ve plakalar:

1- Geçici tescil plakası
2- Geçici trafik belgesi (A 6 gün, B 30 gün, C 6 gün, D 30 gün, E 6 gün, F geçici trafik belgeleri 3 ay süreyle geçerlidir.)
3- Mali sorumluluk sigortası