SUNİ SOLUNUM UYGULANAN YARALININ İZLENMESİ
Suni solunum yöntemlerine yaralı kendiliğinden soluyuncaya kadar (kalbi çalışıyor ise) devam edilir. Solumaya başlamış ise , solunumu rahatlatıcı pozisyonlardan biri olan yan yatış pozisyonu verilerek sevk edilmelidir.
KANAMANIN DURDURULMASI VE DOLAŞIMININ SAĞLANMASI
KANAMALARDA İLKYARDIM UYGULAMASI VE ÇEŞİTLERİ
Kanın yaralanma ya da hastalıklar nedeniyle damarların yırtılması sonucu vücuttan dışarı ya da vücut boşluklarına doğru akmasına kanama denir.
Vücut ağırlığının 1/13'ii kandır. İnsan vücudunda bulunan kanın %20'si kanamalarla kaybedilirse hayati tehlike oluşur. Bu sebeple kanamaların durdurulması hayat kurtarma açısından çok önemlidir.
Atardamar Kanaması : Atardamarlar kalbimizden yüksek basınçla pompalanan kanı hücrelere ileten, toplardamarların tersine kol ve bacakta derinde yol alan damarlardır. Atardamardan olan kanamalarda, açık renkli kanın, yara ağzından kalp atımına uyumlu şekilde fışkırarak çıktığı izlenir. Genellikle durdurulması daha zor olan, hayati tehlike yaratan kanamalardır.
Toplardamar Kanaması:Toplardamarlar hücrelerden dönen kanı kalbe taşıyan, düşük basınçlı kan akımı olan damarlardır. Cilde yakın, yüzeysel toplardamarlar kol ve bacak, el, ayak sırtında rahatça seçilebilir. Toplardamar kesikleriyle olan kanamalarda koyu renkli, taşma tarzında kan kaçışı görülür. Çoğu kez doğrudan baskı uygulayarak kontrol altına alınabilir. Genellikle yaşamı tehlikeye sokmaz.
Kılcal damar Kanaması : Kılcal damarlar hücrelere ulaşan son damar uzantılarıdır. Çok ince olup içlerinde çok az kan bulunduğu için zedelenme, kesilmelerinde ancak sızıntı tarzında ve hafif bir kanama olur. Bir kesik ya da darbe sonrası ortaya çıkabilir. Hemen her zaman, dış müdahale olmasa bile, kendiliğinden sona erer. Hayati tehlike yaratmaz.
Kanın Aktığı Yere Göre Kanamalar
Dış kanama : Kan organlardan vücudun dışına doğru akar ve kanayan yer gözle görülebilir.
İç kanama : Kan damarlardan vücut boşluklarına doğru akar ve gözle görülemez ancak belirtiler sayesinde tespit edilebilirler.
> Zayıf ve hızlı nazız atımı
> Soluk ve nemli deri
> Gözler donuktur ve refleks tepkiler azalır
> Baş dönmesi, baygınlık
> Susuzluk hissi
> Bulantı - kusma
> Yüzeysel ve sık solunum
> Bazen kanayan bölgede sertlik
> Organlardan kan gelmesi
Not :Beyin kanamalarında kulak ve burundan akciğer kanamalarında ağızdan gelir.
GEÇİCİ KANAMA DURDURMA YÖNTEMLERİ
Kanayan yere parmak bastırmak
Kanayan damar parmakla kemik arasında sıkıştırılarak kanama durdurma yöntemidir.Temiz el ya da parmakla kanayan yere basınç uygulanır .İlkyardım çantamdaki mikropsuz gazlı bez yaranın üstüne konur ve üzerinden parmakla bastırılır.
Basınç noktalarına baskı uygulamak
Vücuttaki belli basınç noktalarına basınç uygulayarak kanama durdurma yöntemidir.
> Kafa derisi bölgesi kanamalarında, kulak önüne iki parmakla bastırılır.
> Kanama baş ve yüzün bir tarafında ise, yaralının arkasına geçilerek dört parmakla alt çenenin hemen altında boyun başlangıcına bastırılır.
> Omuz ve boyundaki kanamalarda köprücük kemiğinin İç kısmına başparmak içerde diğer parmaklar dışarıda tutulacak şekilde bastırılır.
>Koldaki kanamalarda, kolun iç kısmında koltuk altına yakın nabız olan noktaya parmakla bastırılır.
>Bacaktaki kanamalarda, kasık kıvrımının iç kısmına iki elin başparmağı ile bastırılır
Kanayan yeri kalp düzeyinden üstte tutmak
Kanayan yeri kalp seviyesinin üzerinde tutmak suretiyle kanama azaltma yöntemidir.
İLKYARDIM MALZEMELERİ KULLANARAK KANAMA DURDURMA YÖNTEMLERİ
Basınçlı sargı uygulama
Kanayan yerin üzerine terniz bir bez veya gaz bezi konur. Sonra sargı bezi veya kravat, eşarp ile birkaç tur sarıldıktan sonra daha önce hazırlanmış olan tampon (pamuk, gazlı bezden veya sert malzemelerden olabilir.) sargının üzerine yerleştirilir. Sonra 3 ya da 4 tur daha sarılır ve organ kalp düzeyinden üstte tutulur. Bu uygulamada önemli olanyalnız kanayan yerdeki damarın üzerine basınç yapmaktır.
Turnike uygulaması
Kol ve bacaktaki büyük kanama durdurulmasında en etkili yöntemdir.
Turnike : Tek kemik üzerine uygulanan ve damarın deri ile kemik arasına sıkıştırılmasını amaçlayan yöntemdir. Sıkma bağı olarak da adlandırılan bu yöntem vücutta koldaki ve ayaktaki tek kemikler üzerinde uygulanır.
Sıkma bağı olarak ilkyardım çantasındaki turnike kullanılabileceği gibi 5–6 cm.lik elastik bandaj, kravat, büyük bez mendil, eşarp, kaşkol, fular çorap gibi malzemeler kullanılabilir.
> Turnike malzemesi uygulanacak yere (el ve koldaki kanamalar için omuz ile dirsek arasına , bacak ve ayaktaki kanamalar için diz İle kalçaarasına) yerleştirilerek 2 kez sarılır ve 2 düğümle bağlanır.
> İkinci düğümün ortasına turnike çubuğu olarak sert bir malzeme yerleştirilerek kanama duruncaya kadar bu çubuk döndürülmek suretiyle sıkılır.
> Kanama durduğu zaman çubuk bir başka düğümle sabitleştirilir.
> Turnike uygulamasına en fazla 2 saat devam edilir.İlk bir saat içerisinde her 15 -20 dakikada bir 5 – 10 saniye gevşetme uygulanmak zorundadır.Uygulama 1 saati geçtikten sonra gevşetme zamanını her 10 dakikada bir olarak ayarlamak gerekir.
BURUN KANAMASI
Burun kanaması herhangi bir iç hastalığa ya da etkene bağlı değilse yani kendi kendine meydana gelmişse ;
> Kişi oturtulur ve başı yüze yakın hafif aşağı eğilir.
> Burun delikleri 2 parmakla sıkıştırılır.
> Buruna ve enseye soğuk tatbiki yapılır.
> Yüz soğuk su ile yıkanabilir.
> Eğer durmuyorsa sargı bezi ile tampon yapılır
> Hala durmamışsa hemen hekimine sevk edilir.
ŞOK
Çeşitli nedenlerle bağlı olarak dolaşım sisteminin yetersizliği sonucu vücudun her yerine yeterli kan akışının sağlanamaması nedeniyle sistemlerdeki çalışma yetersizliğidir. Dolaşım yetersizliğinden bütün vücut organları etkilenmekle birlikte ilk önce etkilenecek olan organ beyindir.
Nedenleri ;
> İç ve dış kanamalar
> Şiddetli ağrılar
> Ani korku ve heyecanlar
> Geniş yanıklar ve zehirlenmeler
> Aşırı su ve tuz kaybı ya da enfeksiyonlar
> Kalp krizleri ve yüksek ateş
Belirtileri ;
> Huzursuzluk ve endişe hissi
> Nabız atışının hızlı fakat hissedilmesinin zayıf olması
>Yüzeysel solunum soğuk cilt ve titreme
>Vücut ısısının hızla düşmesi ve deride solukluk
> Bilinç kaybı kan basıncında düşme
> Göz bebekleri büyüklüğü ve bulantı kusma
İlkyardım ;
> Kanama varsa durdurulmalıdır
> Şok pozisyonuna alınır (İç kanamalar hariç). Sırtüstü yatar vaziyette baş aşağıda, bacaklar yukarıda, üstü örtülü başı yana çevrilmiş pozisyondur.
> Soluk yolu açık tutulur.
> Bilincinin açık kalması sağlanır
> Bilinci açık ve iç kanama yoksa ılık içecekler verilebilir
> Üzeri örtülür.
BAYILMA
Beyine giden oksijenin çeşitli sebeplere bağlı olarak azalması nedeniyle kısa süreli geçici ya da kısmen bilinç kaybına bayılma denir.
Nedenleri ;
Kan kaybı, kan görme,kan basıncının düşmesi,havasızlık, stres, nabızda artma, zayıflama, yüzün sararması, açlık , kan şekerinin düşmesi, şiddetli ağrılar, çok sıcak, yüksek ateş, kansızlık,ani heyecan
Belirtileri ;
> Bas dönmesi, göz kararması ve soğuk terleme
> Solunumun sık ve yüzeysel olması
> Kasların gevşemesi, hareket edememe
> Kendinden geçme ve bilinç kaybının oluşması
İlkyardım ;
> Sıkı giysileri gevşetilir hava alması sağlanır
> Şok pozisyonuna alınır ve sıcak tutulur
> Duyu organları uyarılır solunum kontrol edilir
> Yüz ve ense soğuk su ile yıkanır takma dişi varsa çıkarılır.
> Tokat atılmaz, yakın mesafeden uzun süre alkol koklatılmaz
> Ayıldıktan sonra yeterli süre dinlendirilir.
KOMA
Hareket sisteminin duyu organlarının çalışmadığı ve uyaranlara karşı tepki verilmeyen derin bir bilinç kaybı ve uyku halidir.
Nedenleri ;
Baş travmaları,beyin kanaması,kanamalara bağlı şok, elektrik şoku,,alkol ve zehirlenmeler, suda boğulma,bazı hastalıklar,sıcak çarpması, donma
Belirtileri ;
Bilinçsizlik, uyku Hareketsizlik, halsizlik Uyarılara cevap vermeme refleks kayıpları hırıltılı solunum
İlkyardım;
> Hava yolu hortumu takılarak soluk yolu açık tutulur
> Solunum durmuşsa suni solunum yapılır
> Vücut ısısı korunur
> Uygun pozisyonda sevk edilir
KALP DURMASI
Kalp, dolaşım sisteminin merkezidir. Bir dakika içinde yetişkin bir kişide 60–80 defa kasılıp gevşeyerek tüm vücut organlarına iletir ve hücreler, dokular için yaşamsal önemdeki maddeleri taşır. Ayrıca hücrelerden artık maddelerin alınarak boşaltım sistemine gönderilmesinde rol oynar.
Belirtileri;
> Nabız hissedilmez ve göz bebekleri büyür
> Bilinç ve refleksler kaybolur
> Solunum durur ve vücut ısısı düşer
> Deri kül rengi olur daha sonra morarır.
KALP MASASI ;
Kalp masajına, kalbin durmasından sonra 5 dakika içinde başlanmalıdır. Yoksa yapılacak masajın hiçbir faydası olmaz. Çalışan kalbe hiçbir zaman masaj yapılmaz.
YETİŞKİNLERDE ;
> Kazazede sert bir zemine sırtüstü yatırılır.
> İlkyardıma kazazedenin yan tarafında diz çöker
> Kalp masajının yapılacağı yer belirlenir
> Kalp masajı göğüs kemiğinin 1/3 alt kısmına uygulanır.
> Bir elinin ayasını 1/3 kısmına , diğer elini de öbür elinin üzerine koyar .
> Basınç ellerin ayası ile yapılmalıdır. Kollar gergin olmalıdır.
> Ellerin ayaları İle 5–7 cm. esnetecek kadar basınç yapılır
> Bu işlem 1 dakikada 60–80 kez tekrarlanır.
Her bir dakikada 10 saniye süren kontroller yapılır kalp çalışmış ise hemen masaja son verilir.
ÇOCUKLARDA;
Daha az basınçla ya tek el ayası veya parmak uçları ile dakikada 80–100 kez yapılır.
BEBEKLERDE;
Başparmakla aynı noktaya 100–120 kez daha az basınçla uygulanır.
KALP MASAJININ VE SUNİ SOLUNUMUN BİRLİKTE UYGULANMASI
Kazazedenin hem kalbi durmuş hem de solunumu durmuş ise
Tek İlkyardımcı varsa ;
> Önce 2 suni solunum
> Sonra 15 kalp masajı
İki İlkyardımcı varsa ;
> 1 suni solunum
> 5 kalp masajı
İki ilkyardımcı ile kalp masajı ve suni solunum uygulanırken dikkat edilmesi gereken işlemlerin sırayla yapılmasıdır.Birinci ilk yardımcı suni solunum yaparken ikinci ilkyardımcı bu işlem bitmeden kalp masajı yapmaz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder